Động cơ điện vạn năng là loại động cơ có thể làm việc với nguồn cung cấp là nguồn một chiều hay nguồn điện xoay chiều, nhưng tốc độ động cơ khi làm việc trong hai loại nguồn điện này hầu như không thay đổi.

Máy Cắt cầm tay Máy khoan cầm tay

Cấu tạo chung

a. Stato (phần cảm):

Vỏ: một ống thép được gia công mặt trong, bên trong có gắn các khối cực từ để giữ các cuộn dây kích thích, trên vỏ có gắn các cọc nối dây cách điện để đưa điện từ nguồn vào stato;
Cực từ: được chế tạo bằng thép đặc biệt có đặc tính dẫn từ tốt và được bắt vào trong thân bằng các vít đặc biệt;
Cuộn dây kích thích có nhiệm vụ tạo từ trường chính xác cho các khối cực, được quấn bằng dây đồng có tiết diện tròn xung quanh các khối cực từ.

b. Rô to (phần ứng):

Được làm từ các lá thép kĩ thuật điện dày từ 0,35 đến 0,5 mm, có hình dạng đặc biệt được ép lên trục roto, phía bên ngoài có xẻ các rãnh dọc để quấn dây.

Dây quấn trong các roto là các dây đồng có tiết diện tròn. Mỗi rãnh thường có hai dây và quấn sóng, các dây quấn được cách điện với lõi của roto, các đầu dây của các khung dây được hàn vào các lá góp bằng thau của cổ góp.
Cổ góp điện gồm nhiều lá góp bằng thau, ghép quanh trục, giữa các lá góp được cách điện với nhau và cách điện với trục bằng mica.

Nguyên lý làm việc của động cơ điện vạn năng

Khi cho dòng điện xoay chiều vào động cơ do tác dụng của từ trường phần cảm lên cuộn dây phần ứng sinh ra một lực điện từ làm cho roto quay. Khi dòng điện đổi chiều ở bán kì âm, ngay lúc đó chiều của từ trường phần cảm cũng đổi chiều nên lực tác dụng lên roto vẫn không đổi chiều vì vậy động cơ vẫn quay được liên tục theo một chiều nhất định.
Khi nối vào nguồn điện một chiều. Dòng điện trong dây quấn phần ứng và từ trường phần cảm tác dụng tương hỗ nhau, tạo thành lực điện từ, mô mem quay làm quay roto. Do đó tại bất kì thời điểm nào, lực tác dụng lên dây quấn phần ứng cũng đều theo một chiều nhất định làm cho roto quay theo một chiều cố định.
Khi roto động cơ quay, trong dây quấn phần ứng có một suất điện động cảm ứng, chiều cảu suất điện động cảm ứng này ngược chiều với chiều dòng điện vào phần ứng, nên sức điện động này gọi là sức phản điện. Dòng điện trong dây quấn phần ứng khi động cơ làm việc ổn định là: I = do đó E = U – I.r

Đảo chiều quay động cơ điện vạn năng

a. Nguyên lý đảo chiều quay động cơ điện vạn năng

Muốn đảo chiều quay roto động cơ điện vạn năng ta đổi chiều dòng điện chạy trong cuộn dây phần ứng, giữ nguyên hướng từ trường B được tạo bởi stato. Nếu cả hai đai lượng I và B cùng đổi hướng một lúc thì lực điện từ F vẫn giữ nguyên chiều quay ban đầu và chiều quay của roto động cơ điện vạn năng không đổi chiều.